Ιστορικά στοιχεία για το χωριό Μαράσια - Μέρος 2ο

Ομιλία για την ιστορία του χωριού Μαράσια
με τίτλο " Ιστορικά στοιχεία για το χωριό Μαράσια "
που έγινε από το φιλόλογο καθηγητή Αθανάσιο Μαρίφη
στην Κοινότητα Μαρασίων
την Κυριακή 3 Αυγούστου 2014.

Από το 1738

Επιτύμβιες πλάκες στο νεκροταφείο του χωριού

Οι πληροφορίες προέρχονται από τη μελέτη του αρχαιολόγου Διαμαντή Τριαντάφυλλου, που ήρθε δύο φορές στα Μαράσια στις αρχές της δεκαετίας του `80 και μελέτησε τις πλάκες στο νεκροταφείο.

Οι πλάκες των Μαρασίων είναι συνολικά 13 και σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους χωρίζονται χρονολογικά σε δυο ομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει αυτές που έγιναν μεταξύ 1700 και 1800 και η δεύτερη αυτές που χρονολογούνται μετά το 1800.

Τα ιδιαίτερα στοιχεία της πρώτης ομάδας είναι α) Τα ανά­γλυφα κεφαλαία γράμματα στις επιγραφές που ακολουθούν ως προς το σχήμα και τα συμπλέγματά τους τη βυζαντινή-εκκλησιαστική παράδοση,

β) Τα πλούσια διακοσμητικά θέματα που καλύπτουν την επιφάνεια της πλάκας κάτω από την επιγραφή. Βασικά το θέμα είναι κοινό για όλες τις πλάκες, εμφανίζεται όμως, κάθε φορά, με δια­φορές στην απόδοση των λεπτομερειών. Τα σχέδια αυτά σε άλλα σημεία έχουν γίνει με λοξή εγχάραξη και σε άλλα είναι ανάγλυφα.

Τα επιμελημένα καλλιγραφικά γράμματα και τα όμορφα σχέδια που γεμίζουν συμμετρικά την επιφάνεια των πλακών φανερώνουν την προέ­λευσή τους από ένα ·αξιόλογο εργαστήριο της εποχής με ειδικευμένους στο είδος και έμπειρους τεχνίτες. Το εργαστήριο αυτό βρισκόταν ασφαλώς στη γειτονική και πολύ κοντινή Αδριανούπολη, που φαίνεται καθαρά στον ορίζοντα. Όπως μας είπαν οι χωρικοί, στα παλιά χρόνια οι κάτοικοι τού χωριού ξεκινούσαν το πρωί με τα κάρα, πήγαιναν στην Αδριανούπολη, έκαναν τις δουλειές και τα ψώνια τους και γυρνούσαν πίσω το βράδυ. Ήταν λοιπόν πολύ εύκολο να μεταφέρονται από εκεί οι πλάκες.

Στη δεύτερη ομάδα οι επιγραφές και  οι παραστάσεις είναι πιο απλά χαραγμένες. Τα γράμματα είναι πάντα κεφαλαία και μέχρι το 1900 ακολουθούν τη βυζαντινή εκκλησιαστική παράδοση, αλλά έχουν πια απλοποιηθεί. Στις τελευταίες πλάκες έχουν πλέον τη μορφή που βλέπουμε σήμερα.

Ένα κοινό στοιχείο όλων των πλακών μέχρι το 1902 είναι οι δυο χαρακτηριστικές στρογγυλές κοιλότητες πού βρίσκονται πάνω από την επι­γραφή στις δυο γωνίες της πλάκας. Άλλοτε είναι απλές, άλλοτε οφθαλμωτές και άλλοτε έχουν σχήμα αστεριού.

1738. Πλάκα Αποστόλη Τακετζή

                  ΕΝΘΑΔΕ ΚΗΤΕ Ο ΔΟΥΛΟΣ

                  ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΑΚΕΤΖΗΣ

ΥΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ

                                       ΕΤΟΣ 1738

1739 . Πλάκα Ζημαραγίδας

ΕΝΘΑΔΕ ΚΗΤΕ Υ ΔΟΥΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΖΗΜΑΡΑΓΙΔΑ

ΕΤΟΣ 1739

ΕΝ ΜΗΝΗ ΦΕΥΡΟΥΑΡΗΟΥ 8

1739. Πλάκα του Αναστάση

                 

                 ΕΝΘΑΔΕ ΚΗΤΕ Ο ΔΟΥΛΟΣ

ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΤΟΣ

1739 ΕΝ ΜΗΝΗ ΦΕΥΡΟΥΑΡΗΟΥ 28

1765. Οικογενειακός τάφος Βασιλικής πρεσβυτέρας

ΕΝΘΑ ΚΗΤΕ Η ΔΟΥΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΗΚΗ ΠΡΕΣΒΗΤΕΡΑ ΚΑΙ 

Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΣ ΚΑΙ                        

Η ΜΗΤΗΡ ΑΥΤΗΣ ΤΟΠΡΟΥ ΓΗΝΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΧΟΥΡΜΟΥΖΗ.

                 Έτος 1765 , Μαρτίου 25

Ο τάφος της πρεσβυτέρας Βασιλικής είναι οικογενειακός. Στον ίδιο τάφο τοποθετήθηκαν, όταν έγινε ή πλάκα, τα οστά του πατέρα και της μητέρας της που είχαν πεθάνει πολύ παλιότερα.

1770. Τάφος του Αναστάση

ΕΝΘΑΔΕ ΚΗΤΕ Ο ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΤΟΣ 177

Τα ΟΥ, ΣΤ, Σ όπως στις προηγούμενες. Στο έτος λείπει ο τελευταίος αριθμός. Ασφαλώς η χρονολογία είναι 1770 και δεν χαράχτηκε το μηδέν.
Πιο κάτω εικονίζεται σε οριζόντια θέση ένα σφυρί. Θα πρόκειται για το εργαλείο που χρησιμοποιούσε συχνά ο νεκρός στην καθημερινή του ζωή.

1771. Τάφος Θανασάκη Τσολάκη

Η τελευταία πλάκα της πρώτης ομάδας.

ΕΝΘΑΔΕ ΚΗΤΕ Ο ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
ΘΑΝΑΣΑΚΗΣ ΥΗΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ
ΤΣΟΛΑΚΗ. ΕΤΟΣ 1771

1862. Πλάκα Μηράντζας

                           Η νεκρή πρέπει να ήταν ράφτρα.

1869.Πλάκα Αναστασίας και Ανκήλης

ΕΔΟ ΚΙΤΕ Η ΔΟΥΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΝΕΤΙΟΥ
Ι869: ΝΑΣΤΑΣΗΓΙΑ: ΚΕ ΑΝΚΗΛΗ

1885. Πλάκα του Στιφάν

ΕΝΘΑΔΕ ΚΙΤΕ Ο ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΙΦΑΝ
Ι885 ΜΑΓΙΟΥ 29 ΟΓΙΟΥ 1872

Ακολουθεί εγχάρακτη παράσταση από τη γεωργική ζωή τού νεκρού. Εικονίζονται βόδια στο ζυγό να σέρνουν το αλέτρι

1896.Πλάκα του Νικολάου και της Μαργώς

ΚΙΤΑΙ 0 ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΣΙΝ ΤΗ ΘΙΓΑΤΡΙ ΜΑΡΓΟ ΕΤΟΣ 1896
[ΔΙ]ΜΙΤΡΟ ΕΤΟΣ Ι896 ΕΛΕΝΚΟΥ

Η εγχάρακτη παράσταση με το ίδιο θέμα από τη γεωργική ζωή, αλλά σε ορισμένες διαφορές.

 1902. Οικογενειακός τάφος Κωνσταντίνου

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ1902 ΣΥΖΙΓΟΣ ΤΟΥΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΚΝΟΝ ΧΡΙΣΟ

1905. Πλάκα Λόζογλου

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΝΤΑΙ ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ 

ΛΟΖΟΓΛΟΥ ΓΙΑΝΚΟΥ

ΑΠΕΘΑΝΕ ΤΩ 1900

 ΚΑΤΗΝ ΤΙΑΝΙΟΥ

ΑΠΕΘΑΝΕ ΤΩ 1905

Στην εγχάρακτη παράσταση που ακολουθεί, τα βόδια και το αλέτρι είναι τοποθετημένα όπως στην πλάκα Νικολάου.

1909.Οικογενειακός τάφος Παναγιώτη Μπιουκιουτζή

Πάνω στην πλάκα υπάρχουν ελεγειακό ποίημα που αφιερώνουν στο νεκρό τα παιδιά του και σκηνή από την αγροτική ζωή. Αργότερα χαράχτηκαν άλλα τέσσερα ονόματα που ανήκουν σε συγγενείς του νεκρού.

Στον ίδιο τάφο υπάρχει μαρμάρινος σταυρός με την επιγραφή

ΕΝΘΑΔΕ ΚΙΤΕ Η ΔΟΥΛΗ ΤΟΥΘΕΟΥ ΖΟΙΤΣΑ ΠΑΝΑΓΙΟΤΟΥ ΜΠΙΚΙΤΖΙΔΟΥ
ΓΕΝΗΘΙ ΤΩ 1852 ΚΑΙ ΑΠΟΒΙΟΣΑΣΑ ΤΩ 1917

Το καλοκαίρι του 1981 συναντήσαμε στα Μαράσια δυο εγγονούς του νεκρού, το Στέφανο Παραπάνκο του Χαραλάμπους ετών 70 και τον Κων­σταντίνο Βουλτσίδη του Αργυρίου ετών 68. Οι μητέρες τους, που έχουν πεθάνει, Χρυσή και Άννα αντίστοιχα, ήταν κόρες του Παναγιώτη Μπιου­κιουτζή. Οι ίδιοι μας είπαν ότι ζει ακόμα στο χωριό μια κόρη του νεκρού, η Κυριακούλα σύζυγος Γρηγορίου Τσακίδου 95 περίπου ετών.

Οι επιτύμβιες πλάκες των δυο ομάδων έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους ως προς τα θέματα που εικονίζουν και ιδιαίτερα ως προς τον τρόπο που έχουν γίνει τα σχέδια και η χάραξή τους. Πιστεύουμε ότι οι πλάκες της δεύτερης ομάδας δεν προέρχονται από την Αδριανούπολη. Πρέπει να έχουν γίνει από τεχνίτες κάποιου γειτονικού χωριού της περιοχής. Φημι­σμένο από παλιά χωριό για τούς τεχνίτες του που δούλευαν την πέτρα, είναι οι Πετράδες του Διδυμοτείχου, όπως μαρτυρεί και το όνομά του. Από τεχνίτες λοιπόν των Πετράδων πρέπει να σκαλίστηκαν οι μετά το 1862 επι­τύμβιες πλάκες των Μαρασίων.

Το νεκροταφείο των Μαρασίων το επισκεφτήκαμε δυο φορές. Την πρώτη φωτογραφίσαμε βιαστικά τις πλάκες, γιατί λόγοι υπηρεσιακοί δεν μας άφησαν να μείνουμε περισσότερο. Όταν ξαναπήγαμε το περασμένο καλοκαίρι, μείναμε συνολικά πάνω από πέντε ώρες, καταγράφοντας προσε­κτικά και σχεδιάζοντας τις επιτύμβιες πλάκες. Οι χωρικοί των γειτονικών σπιτιών απορούσαν, τι κάνουμε τόσες ώρες με τον καυτό ήλιο να ζεματάει τα κεφάλια μας. Μερικοί μας πλησίασαν για να μάθουν. Τους εξηγήσαμε τους λόγους και συμφώνησαν μαζί μας. Ορισμένοι μάλιστα μας δήλωσαν ότι θα προσέχουν να μην καταστραφούν οι πλάκες, γιατί πραγματικά μιλούν  για την παλιά ιστορία τον χωριού τους που έχει ξεχαστεί. Ιδιαίτερα συγκι­νημένοι οι εγγονοί τού Παν. Μπουκιουτζή. Ο ένας μας είπε χαρακτηρι­στικά ότι «σήμερα θα χαίρονται οι πεθαμένοι που τους κρατήσατε τόσες ώρες συντροφιά. Κανένας από `μας δεν έχει μείνει τόσο πολύ στο νεκροτα­φείο». Και πραγματικά είχαμε ξεχάσει για λίγο τη ζωή . Φεύγοντας αντικρί­ζαμε πιο πέρα τα μεγάλα ποτάμια τον Άρδα και τον Έβρο με τις καταπράσινες όχθες τους, που ετοιμάζονταν να σμίξουν τα νερά τους. Μας ήρθε να καλοτυχίσουμε γύρω μας την όμορφη φύση.