Μπέης - Δεκαετία του `40
Κάθε χρόνο , τη Δευτέρα πριν την Κυριακή της Αποκριάς , γιορταζόταν στο χωριό , μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του `60 , το έθιμο του μπέη ( ή κιοπέκ-μπέη )
Το έθιμο αυτό έρχεται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας . Στην πραγματικότητα ξεκινάει από τη Διονυσιακή λατρεία των αρχαίων χρόνων , μια και το κρασί παίζει βασικό ρόλο στη γιορτή . Μπέηδες ήταν οι πλούσιοι Τούρκοι που είχαν μεγάλες περιουσίες και στην ουσία ήταν εξουσία για τον τόπο .
Στο σπίτι του ο Μπέης είχε την καλύτερη κοπέλα του χωριού , γιατρό δικό του , νοσοκόμα , σωματοφύλακες και κάποιον έφορο , για να μαζεύει τους φόρους .
Επειδή την εποχή εκείνη υπήρχε μεγάλη πείνα , πολλοί Χριστιανοί πήγαιναν να δουλέψουν στο σπίτι του μπέη . Δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί . Αντιδρούσαν σ` αυτή την εκμετάλλευση , διαμαρτύρονταν και στο τέλος κατάφεραν να σταματήσει η σκληρή εκμετάλλευση .
Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα . Μετά από προσπάθειες τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την
Αποκριά , να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους . Σιγά-σιγά μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν , μόνο τη μέρα εκείνη . Το έθιμο συνεχίστηκε , και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή
για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων . Κράτησε , και με τα χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του .
Ο μπέης , είναι ένας ώριμος άντρας με μουστάκι και φέσι . Φοράει την παραδοσιακή φορεσιά του χωριού , ποτούρια ( παραγεμισμένα συνήθως με άχυρο ) και γιλέκο .
Έχει ραβδί , πιστόλια και ναργιλέ , όπως ένας κανονικός μπέης .
Δεν είναι μόνος του , έχει και συνοδεία : η φιλενάδα του η καντίνα ( από το τουρκικό kadin = γυναίκα ) , ο έφορος , ο γιατρός , η νοσοκόμα , σωματοφύλακες , και οι απαραίτητες γκάιντες . Ένας από τους συνοδούς κουβαλάει το τσουβάλι που
βάζουν μέσα το φόρο ( σε ανάμνηση του φόρου που πλήρωναν οι υπόδουλοι στην Τουρκοκρατία ) . Ο «φόρος » είναι σιτάρι και χρήματα .
Ο μπέης παίρνει το « φόρο » , εύχεται στους νοικοκυραίους καλή σοδειά και μπερεκέτ ( προκοπή ) . Η νοικοκυρά κερνάει το μπέη και τη συνοδεία του κρασί ή ούζο , μεζέδες και γλυκά και η συνοδεία φεύγει για το επόμενο σπίτι .
Με την πάροδο του χρόνου ο Μπέης και η συνοδεία του ήταν ανεβασμένοι σε ένα τρακτέρ , για να κάνουν το γύρο του χωριού .
Ο κόσμος πείραζε το μπέη , του τραβούσαν τα ποτούρια και τα μουστάκια , προσπαθούσαν να του κλέψουν την καντίνα , οι σωματοφύλακες κυνηγούσαν τους κλέφτες . Το κέφι ήταν αμείωτο όλη τη μέρα .
Όταν γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού , πήγαιναν στην πλατεία . Εκεί γινόταν η αναπαράσταση των εθίμων : ο Μπέης μετράει το χωράφι όπου θα γίνει η σπορά .
« Ζεύει » δύο άτομα σε ένα ξύλινο αλέτρι , για να οργώσουν το χωράφι . Αυτοί κάνουν κόλπα , λιποθυμούν , ξεφεύγουν , τους φέρνουν πίσω με το ζόρι .
Read more...
