Ιστορικά στοιχεία για το χωριό Μαράσια - Μέρος 4ο

Ομιλία για την ιστορία του χωριού Μαράσια
με τίτλο " Ιστορικά στοιχεία για το χωριό Μαράσια "
που έγινε από το φιλόλογο καθηγητή Αθανάσιο Μαρίφη
στην Κοινότητα Μαρασίων
την Κυριακή 3 Αυγούστου 2014.

1903

Χάρτης του 1903

Χάρτης του 1903 της περιοχής της Αδριανούπολης , όπου φαίνεται το χωριό .

Ο χάρτης δημιουργήθηκε από την Αυστρο-ουγγρική χαρτογραφική υπηρεσία .

1908

Επίσκεψη στα Μαράσια

Επίσκεψη στα Μαράσια στις 7 Μαΐου 1908 : ο πρόξενος της Ελλάδος κ. Ξυδάκης , η διευθύντρια του Ζαππείου

κ. Βογάτσου , καθηγητές και δάσκαλοι.

Αρχείο Δ. Γκεντσίδη

1911

Εκπαίδευση στα Μαράσια κατά το σχολικό έτος 1910-1911

Σχολεία στα Μαράσια το έτος 1910-1911

Αρχείο της Ιεράς Μητρόπολης Ανδριανουπόλεως του έτους 1910-11 για τα σχολεία της περιοχής.

Τα Μαράσια σημειώνονται να έχουν 518 Έλληνες κατοίκους και 100 Τούρκους. Αναφέρεται ότι υπήρχε 1 Αρρεναγωγείο με 3 τάξεις και 1 δάσκαλο, δυστυχώς ο αριθμός των μαθητών είναι διορθωμένος και δεν διακρίνεται ακριβώς.

Επίσης υπήρχε 1 Παρθεναγωγείο με 3 τάξεις και 1 δάσκαλο με 70 μαθήτριες.

Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους.

1912

Τα Μαράσια κατά την πολιορκία της Αδριανούπολης

Από τον Οκτώβριο του 1912 μέχρι το Μάρτιο του 1913 , συμμαχικός στρατός

( Βουλγαρία -Σερβία- Μαυροβούνιο ) πολιορκούσε την Αδριανούπολη . Ο πόλεμος ήταν πολύ σκληρός , χωρίς διακοπή . Στο τέλος οι σύμμαχοι κατάφεραν να πάρουν την Αδριανούπολη και στις 27 Μαρτίου 1913 ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Φερδινάνδος μπήκε στην πόλη .

Στη διάρκεια της πολιορκίας έγιναν πολλές και πολύνεκρες μάχες στα Μαράσια .

Η θέση του χωριού είναι ιδανική για κάποιον που θέλει να επιτεθεί στην Αδριανούπολη , ιδιαίτερα με το πυροβολικό . Γι` αυτό γίνονταν λυσσώδεις μάχες

και προσπαθούσαν και οι δυο αντίπαλοι να καταλάβουν το μέρος του χωριού και ιδιαίτερα το ύψωμα Παπάς-Τεπέ , όπως και το απέναντι ύψωμα Καρτάλ-Τεπέ ( Ρίζια-Καστανιές ) .

Οι Τούρκοι αποφάσισαν να κάνουν αντεπίθεση , για να σπάσουν τον κλοιό , στις 16 Οκτωβρίου το βράδυ . Ο Hafiz Rakim Ertur , που ήταν από την Αδριανούπολη και έζησε τα γεγονότα , διηγείται :

Παρασκευή , 26 Οκτωβρίου/8 Νοεμβρίου 1912

Από το πρωί ο πόλεμος ξανάρχισε βίαιος . Οι πυροβολισμοί έπεφταν χωρίς σταματημό . Παρακολουθούσαμε τη μάχη με τα κυάλια , από ένα σπίτι στο Κάστρο .

Το Μαράς Τεπέ και το Παπάς Τεπέ καίγονταν . Ο εχθρός έριχνε συνεχώς σ` αυτά τα υψώματα . Εκεί ήταν οι πυροβολητές μας . Δεν ήταν εύκολο γι` αυτούς να αλλάξουν θέση .

Ο πόλεμος συνεχίστηκε άγριος μέχρι τις οκτώ το βράδυ . Ο εχθρός προχώρησε μέχρι τις θέσεις του πυροβολικού μας . Πολεμήσαμε με τις ξιφολόγχες , σώμα με σώμα .

Ο στρατός μας νικήθηκε , όμως καταφέραμε να προκαλέσουμε μεγάλες απώλειες στον εχθρό . Οι Βούλγαροι παραδέχτηκαν ότι στη μάχη για το Μαράς μόνο το σύνταγμα Ζάγκρα είχε 1400νεκρούς .

Ποιος ξέρει τι θα γράψει η πολεμική ιστορία για αυτή τη μάχη του Μαράς . Δυστυχώς με την πτώση του Κάστρου καταστράφηκαν οι πολεμικές εφημερίδες που εξιστορούσαν τα γεγονότα .

Hafiz Rakim Erturk , Edirne savunmasi gunleri , Edirne 1986

Σ.τ.μ. Οι Τούρκοι ανήγειραν Μνημείο των Πεσόντων γι` αυτή τη μάχη . Βρίσκεται στο Καραγάτς , δίπλα στην παλιά γέφυρα του τρένου , χαμένο κάπου μέσα στα χωράφια , 200 μέτρα περίπου από το στρατόπεδο Arda Kulesi και 100 μέτρα περίπου από τον Άρδα .

24-25 Νοεμβρίου 1912

Ο Κιαζίμ Καραμπεκίρ ήταν στενός φίλος και συνεργάτης του Κεμάλ Ατατούρκ .

Στους βαλκανικούς πολέμους συμμετείχε στην άμυνα της Αδριανούπολης και στις εχθροπραξίες που γίνονταν με το συμμαχικό στρατό ( Βουλγαρία – Σερβία – Mαυροβούνιο ) που πολιορκούσε την πόλη . Στο βιβλίο του Αναμνήσεις από την Αδριανούπολη ( Edirne hatiralari ) διηγείται :

24 Νοεμβρίου 1912

Ο ουλαμός του Doganca ( σ.τ.μ. Ρίζια ) αποκρούστηκε . Δημιουργήθηκε ο φόβος ότι ο εχθρός , αφού πήρε το Doganca θα επιτεθεί στο Μαράς και ότι εμείς δε θα μπορέσουμε να το κρατήσουμε . Ζήτησαν τη γνώμη μου για το αν έπρεπε να εκκενώσουμε το Μαράς .

Ήμουν της γνώμης , εκτός από λόγους ανωτέρας βίας , να μην εκκενώσουμε το Μαράς . Μόνο να μην υπάρχουν εκεί βαρύ πυροβολικό ή πολλά πυροβόλα εκστρατείας

και τα λοιπά . Το πυροβολικό με τις βολές του από τα δυτικά και τα νότια θα μπορούσε να μας βοηθήσει πολύ περισσότερο .

Δέχτηκαν τη γνώμη μου . Απόψε θα αποσυρθούν τα κανόνια από το Μαράς , αύριο

θα γίνει αντεπίθεση στο Doganca .

25 Νοεμβρίου 1912

Ο καιρός είναι βροχερός

Ο βομβαρδισμός της πόλης συνεχίζεται . Το στρατηγείο μας , επειδή δεχόταν συνεχώς πολλά πυρά , μεταφέρθηκε μέσα στο κάστρο , σε ένα χάνι . Μάθαμε ότι και οι πρόξενοι μεταφέρθηκαν μέσα στο κάστρο .

Τη νύχτα ξέσπασε πυρκαγιά στη συνοικία Kadirihane . Λίγο αργότερα ξέσπασε και μια άλλη . Ο βομβαρδισμός συνεχίστηκε λίγο ακόμα Οι δυνάμεις μας αφού επιτέθηκαν στο Doganca το πήραν πίσω το βράδυ . Μαθεύτηκε ότι ο εχθρός δεν είχε καθόλου πυροβολικό εκεί . Αργότερα το 32ο Σύνταγμα στάλθηκε στο Μαράς .Τα ποτάμια απ` άκρη σ` άκρη ήταν γεμάτα λάσπη .

Kazim Karabekir , Edirne hatiralari . Yapi Kredi Yayinlari , Istanbul 2009

1913

Χάρτης του 1913 , της εποχής των Βαλκανικών πολέμων ,

όπου φαίνεται το χωριό .

1913

Λίγο πιο κάτω από τη σιδηροδρομική γέφυρα

Ένα άλλο ιστορικό γεγονός που έγινε λίγο πιο κάτω από τη σιδηροδρομική γέφυρα των Μαρασίων από αυτά που μένουν στην άκρη των μεγάλων γεγονότων της ιστορίας αλλά δεν παύουν να αποτελούν ιστορικά γεγονότα είναι και το εξής:

Στις 7 Ιουλίου 1913 οι Βούλγαροι που έφευγαν μπροστά στους επανερχόμενους Τούρκους έβαλαν φωτιά στις αποθήκες τροφίμων στο Καραγάτς γιατί δεν μπορούσαν να τα μεταφέρουν μαζί τους. Μερικοί όμως Έλληνες του προαστείου εκείνου, κατόρθωσαν να διασώσουν μέσα από τις φλόγες λίγους σάκκους αλεύρων.

Την επομένη όμως Βούλγαροι άτακτοι επωφελούμενοι από την αδράνεια των Τούρκων που δεν προήλασαν προς το Καραγάτς γύρισαν σε αυτό και συνέλαβαν 45 Ελληνες του προαστείου αυτού και γειτονικών χωριών και αφού τους έδεσαν κατά τετράδες πισθάγκωνα με ακιδωτό σύρμα, τους έριξαν στον ποταμό Έβρο λίγο πιο κάτω από την σιδηροδρομική γέφυρα των Μαρασίων, όπου και πνίγηκαν όλοι εκτός από έναν.

(Από το βιβλίο του Άγγελου Γερμίδη: Έβρος ,ο ποταμός της Θράκης Θεσσαλονίκη 1977)

1912-1913 , Βαλκανικοί πόλεμοι

Στο βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1919 με τίτλο "Η Μαύρη Βίβλος διωγμών και μαρτυρίων του εν Τουρκία Ελληνισμού" από το οικουμενικό πατριαρχείο αναφέρεται:

Μαράσια: το χωρίον τούτον κατεστράφη τέλεον κατά τον βαλκανικόν πόλεμον.

1912-1913 . Βαλκανικοί πόλεμοι. Τσιμιντίρινα

Δύο στρατιωτικά οχυρά του πυροβολικού 

και ταυτόχρονα κτίρια αποθήκευσης και ανεφοδιασμού καυσίμων 

που βρίσκονται στο λόφο Παπάς τεπέ , 

σε υψόμετρο 200 μέτρων περίπου. 

Κατασκευάστηκαν την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων 

(1912-1913).

Τα χρησιμοποίησαν οι σύμμαχοι (Βούλγαροι και Σέρβοι)

που πολιορκούσαν την Αδριανούπολη και έριχναν βολές πυροβολικού από εκεί.

Στο χώρο υπάρχουν βάσεις για βαριά και ελαφριά πυροβόλα.

Το σημείο αυτό ήταν  ιδανικό για το στρατό που ήθελε να χτυπήσει την Αδριανούπολη :

εξαιρετική θέση και υψόμετρο , απέναντι ακριβώς από την πόλη.

Από τα κτίρια έμεινε μόνο η τσιμεντένια βάση ,

 γι ` αυτό πήραν και το όνομα : τσιμιντίρινα-τσιμέντα . 

Η βάση του κτιρίου που είναι προς τη θέση Σύνορο 

( όχι προς το χωριό ) 

σώθηκε σε πολύ καλύτερη κατάσταση 

και αντιπροσωπεύει τον τρόπο που έκτιζαν τέτοια κτίρια εκείνη την εποχή

1913

Εκπαίδευση κατά το σχολικό έτος 1912-1913

Οι δάσκαλοι των δύο σχολείων του χωριού για το σχολικό έτος 1912-13 ήταν:

η Ευφροσύνη Σταυρίδου από την Ανδριανούπολη 20 ετών απόφοιτη του Ζαππείου

με μισθό 20 λ.τ. (μάλλον λίρες τουρκικές).

και ο Δ. Παπαγεωργίου από τα Ρίζια απόφοιτος Β' Γυμνασίου και ψάλτης.

Στον κατάλογο υπάρχει και μια υποσημείωση δίπλα στο όνομα που ξεκινάει με το διορίσθη αλλά μετά δεν είναι ευανάγνωστα τα γράμματα.

Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Δεκαετία 1920-1930

1921. Θράκη. Ενθύμιον Μαράσια

Η φωτογραφία βρίσκεται στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας

Ευχαριστούμε τη Νατάσα Σκαρλατούδη και το Δημήτρη Γκεντσίδη για τη χορήγηση της φωτογραφίας

1922. 1^η Μαΐου

Λόγγος , 1 Μαΐου1922

Χειρόγραφη σημείωση σε παλιό ψαλτήρι,

που βρίσκεται στο υπερώο 

της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

στα Μαράσια Έβρου

Για μεγάλο χρονικό διάστημα , το χωριό ονομαζόταν επίσημα Λόγγος . 

Από τη μια η προσπάθεια να μη χρησιμοποιούνται τα ξένα ονόματα ( τούρκικα ή βουλγάρικα ) . 

Από την άλλη η θέση που βρίσκεται το χωριό :  

ανάμεσα στα υψώματα στις όχθες του Έβρου και του Άρδα , 

χαμένο μέσα στην πλούσια παραποτάμια βλάστηση . 

Όλα αυτά του έδωσαν το όνομα Λόγγος , που όμως τελικά δεν επικράτησε .

 Έμεινε το παλιό τουρκικό όνομα Μαράς(=προάστιο) 

που έγινε Μαράσια στα ελληνικά 

1922

Ενθύμιο από το στρατό . 11 Ιουνίου 1922

Κάρτα που έστειλε ο Πέτρος Τσιναρίδης στο φίλο του Νέστορα στις 11 Ιουνίου 1922

1923. Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης

Κάποιες οικογένειες εγκαταστάθηκαν στα Μαράσια κυρίως μετά τη συνθήκη του Νεϊγύ ( 1919 ) , σύμφωνα με την οποία έγινε ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδας-Βουλγαρίας , και μετά την οριστική χάραξη των συνόρων το 1923 ( Συνθήκη της Λωζάνης ) , που έδωσε τέλος σε μια δύσκολη και αβέβαιη κατάσταση που υπήρχε στο χωριό και στην περιοχή γενικότερα , από τις ελληνο-τουρκικές συγκρούσεις .

Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης εγκαταστάθηκαν στο χωριό πρόσφυγες κυρίως από την Αδριανούπολη , αλλά και από την υπόλοιπη Ανατολική Θράκη . Επίσης από πιο πριν είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία.

 Σήμερα Μαρασιώτες ζουν στη Στάρα Ζαγκόρα και στη Φιλιππούπολη.