Μπέης του 1952
Το έθιμο του Μπέη
Κάθε
χρόνο , τη Δευτέρα πριν την Κυριακή της Αποκριάς , γιορταζόταν στο χωριό ,
μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του `60 ,το έθιμο του μπέη
( ή κιοπέκ-μπέη ).
Το έθιμο αυτό έρχεται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας
. Στην πραγματικότητα ξεκινάει από τη Διονυσιακή λατρεία των αρχαίων χρόνων ,
μια και το κρασί παίζει βασικό ρόλο στη γιορτή . Μπέηδες ήταν οι πλούσιοι
Τούρκοι που είχαν μεγάλες περιουσίες και στην ουσία ήταν εξουσία για τον τόπο .
Στο σπίτι του ο Μπέης είχε την καλύτερη κοπέλα του χωριού , γιατρό δικό του ,
νοσοκόμα , σωματοφύλακες και κάποιον έφορο , για να μαζεύει τους φόρους .
Επειδή την εποχή εκείνη υπήρχε μεγάλη πείνα , πολλοί Χριστιανοί πήγαιναν να
δουλέψουν στο σπίτι του μπέη . Δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί . Αντιδρούσαν σ`
αυτή την εκμετάλλευση , διαμαρτύρονταν και στο τέλος κατάφεραν να σταματήσει η
σκληρή εκμετάλλευση .
Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα
. Μετά από προσπάθειες τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την
Αποκριά , να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους . Σιγά-σιγά
μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν , μόνο τη μέρα
εκείνη . Το έθιμο συνεχίστηκε , και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή
για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων . Κράτησε , και με τα
χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του .
Ο μπέης , είναι ένας ώριμος άντρας με μουστάκι και φέσι . Φοράει την
παραδοσιακή φορεσιά του χωριού , ποτούρια ( παραγεμισμένα συνήθως με άχυρο )
και γιλέκο .
Έχει ραβδί , πιστόλια και ναργιλέ , όπως ένας κανονικός μπέης .
Δεν είναι μόνος του , έχει και συνοδεία : η φιλενάδα του η καντίνα ( από
το τουρκικό kadin = γυναίκα ) , ο έφορος , ο γιατρός , η νοσοκόμα ,
σωματοφύλακες , και οι απαραίτητες γκάιντες . Ένας από τους συνοδούς κουβαλάει
το τσουβάλι που
βάζουν μέσα το φόρο ( σε ανάμνηση του φόρου που πλήρωναν οι υπόδουλοι στην
Τουρκοκρατία ) . Ο «φόρος » είναι σιτάρι και χρήματα .
Ο μπέης παίρνει το « φόρο » , εύχεται στους νοικοκυραίους καλή σοδειά και μπερεκέτ
( προκοπή ) . Η νοικοκυρά κερνάει το μπέη και τη συνοδεία του κρασί ή ούζο , μεζέδες και
γλυκά και η συνοδεία φεύγει για το επόμενο σπίτι .
Με την πάροδο του χρόνου ο Μπέης και η συνοδεία του ήταν ανεβασμένοι σε ένα
τρακτέρ , για να κάνουν το γύρο του χωριού .
Ο κόσμος πείραζε το μπέη , του τραβούσαν τα ποτούρια και τα μουστάκια ,
προσπαθούσαν να του κλέψουν την καντίνα , οι σωματοφύλακες κυνηγούσαν τους
κλέφτες . Το κέφι ήταν αμείωτο όλη τη μέρα .
Όταν γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού , πήγαιναν στην πλατεία . Εκεί γινόταν η
αναπαράσταση των εθίμων : ο Μπέης μετράει το χωράφι όπου θα γίνει η σπορά .
« Ζεύει » δύο άτομα σε ένα ξύλινο αλέτρι , για να οργώσουν το χωράφι . Αυτοί
κάνουν κόλπα , λιποθυμούν , ξεφεύγουν , τους φέρνουν πίσω με το ζόρι .
