Το έθιμο του Μπέη

Κάθε χρόνο , τη Δευτέρα πριν την Κυριακή της Αποκριάς , γιορταζόταν στο χωριό , μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του `60 , το έθιμο του μπέη ( ή κιοπέκ-μπέη )


Το έθιμο αυτό έρχεται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας . Στην πραγματικότητα ξεκινάει από τη Διονυσιακή λατρεία των αρχαίων χρόνων , μια και το κρασί παίζει βασικό ρόλο στη γιορτή . Μπέηδες ήταν οι πλούσιοι Τούρκοι που είχαν μεγάλες περιουσίες και στην ουσία ήταν εξουσία για τον τόπο .

Στο σπίτι του ο Μπέης είχε την καλύτερη κοπέλα του χωριού , γιατρό δικό του , νοσοκόμα , σωματοφύλακες και κάποιον έφορο , για να μαζεύει τους φόρους .
Επειδή την εποχή εκείνη υπήρχε μεγάλη πείνα , πολλοί Χριστιανοί πήγαιναν να δουλέψουν στο σπίτι του μπέη . Δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί . Αντιδρούσαν σ` αυτή την εκμετάλλευση , διαμαρτύρονταν και στο τέλος κατάφεραν να σταματήσει η σκληρή εκμετάλλευση .

Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα . Μετά από προσπάθειες τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την
Αποκριά , να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους . Σιγά-σιγά μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν , μόνο τη μέρα εκείνη . Το έθιμο συνεχίστηκε , και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή
για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων . Κράτησε , και με τα χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του .

Ο μπέης , είναι ένας ώριμος άντρας με μουστάκι και φέσι . Φοράει την παραδοσιακή φορεσιά του χωριού , ποτούρια ( παραγεμισμένα συνήθως με άχυρο ) και γιλέκο .

Έχει ραβδί , πιστόλια και ναργιλέ , όπως ένας κανονικός μπέης .

Δεν είναι μόνος του , έχει και συνοδεία : η φιλενάδα του  η καντίνα ( από το τουρκικό kadin = γυναίκα ) , ο έφορος , ο γιατρός , η νοσοκόμα , σωματοφύλακες , και οι απαραίτητες γκάιντες . Ένας από τους συνοδούς κουβαλάει το τσουβάλι που
βάζουν μέσα το φόρο ( σε ανάμνηση του φόρου που πλήρωναν οι υπόδουλοι στην Τουρκοκρατία ) . Ο «φόρος » είναι σιτάρι και χρήματα .


Ο μπέης παίρνει το « φόρο » , εύχεται στους νοικοκυραίους καλή σοδειά και μπερεκέτ ( προκοπή ) . Η νοικοκυρά κερνάει το μπέη και τη συνοδεία του κρασί ή ούζο , μεζέδες και γλυκά και η συνοδεία φεύγει για το επόμενο σπίτι .

Με την πάροδο του χρόνου ο Μπέης και η συνοδεία του ήταν ανεβασμένοι σε ένα τρακτέρ , για να κάνουν το γύρο του χωριού .

Ο κόσμος πείραζε το μπέη , του τραβούσαν τα ποτούρια και τα μουστάκια , προσπαθούσαν να του κλέψουν την καντίνα , οι σωματοφύλακες κυνηγούσαν τους κλέφτες . Το κέφι ήταν αμείωτο όλη τη μέρα .

Όταν γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού , πήγαιναν στην πλατεία . Εκεί γινόταν η αναπαράσταση των εθίμων : ο Μπέης μετράει το χωράφι όπου θα γίνει η σπορά .

« Ζεύει » δύο άτομα σε ένα ξύλινο αλέτρι , για να οργώσουν το χωράφι . Αυτοί κάνουν κόλπα , λιποθυμούν , ξεφεύγουν , τους φέρνουν πίσω με το ζόρι .

( η φωτογραφία δεν είναι από το χωριό αλλά από τις Καστανιές )

Ακολουθεί η σπορά . Ο Μπέης σπέρνει με το χέρι , μαζί με τον έφορο και τους φρουρούς του . Κάποιος , σύμφωνα με το έθιμο , πρέπει να κλέψει το δοχείο με το σιτάρι και να το πετάξει ψηλά . Αν το δοχείο πέσει ανάποδα , η χρονιά θα είναι ανάποδη . Αν πέσει κανονικά , η σοδειά θα είναι καλή .

Μετά γίνεται ο θέρος . Με τα δρεπάνια , όπως τότε . Οι θεριστές ξαπλώνονται , ο ένας πάνω στον άλλο και σχηματίζουν θημωνιές .

Ύστερα γίνεται το αλώνισμα με τη ντουκάνα ( εργαλείο που χρησιμοποιούσαν στο αλώνι , για να ξεχωρίζει το σιτάρι από τα στάχυα ) . Η ντουκάνα σέρνεται από ζώα , όμως στη γιορτή τη σέρνουν άνθρωποι , για να θυμούνται όλοι τη σκληρή εκμετάλλευση από τους Τούρκους .

Κλείνει έτσι ο κύκλος των γεωργικών εργασιών .

Μετά , στα παλιότερα χρόνια , γινόταν παλαίστρα , άθλημα συνδεδεμένο με τη ζωή
των κατοίκων όλης της Θράκης , από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα .

Σε κάποια χωριά της περιοχής μας γίνονταν και γαϊδουροδρομίες .

Μετά την παλαίστρα άρχιζε το γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια , με τις γκάιντες και άφθονο κρασί και ούζο .